İlk çıkan IDE portlardan günümüzün en son teknolojisi NVMe diskler için kullanılan portlara kadar geçen sürede depolama aygıtları bağlantı teknolojileri büyük bir evrim geçirdi. İşte bu süreci gösteren detaylı bir liste:

1. IDE (Integrated Drive Electronics) / PATA (Parallel ATA)

• Çıkış Yılı: 1986
• Veri Hızı: İlk modellerde 3.3 MB/s, son modellerde 133 MB/s
• Pin Sayısı: 40 ve 80 pinlik geniş kablo
• Kullanım Alanı: Genellikle 1990’ların sonu ve 2000’lerin başında masaüstü bilgisayarlarda sabit diskler ve optik sürücülerde kullanıldı.
• Özellikleri:
  • Paralel veri iletimi yapar.
  • Aynı kablo üzerinde iki cihazı (master ve slave) destekler.
  • Geniş ve kırılgan kablolar, yerleşim zorluğu yaratır.

2. SCSI (Small Computer System Interface)

• Çıkış Yılı: 1981 (ilk sürüm)
• Veri Hızı: 5 MB/s ile başlayıp 640 MB/s hızlarına kadar çıktı.
• Pin Sayısı: 50 ila 68 pin arasında değişen konnektörler
• Kullanım Alanı: Sunucular, iş istasyonları ve yüksek performanslı sistemlerde kullanıldı.
• Özellikleri:
  • Paralel veri iletimi.
  • Aynı veri yolu üzerinde birden fazla cihazı destekler.
  • Gelişmiş hata kontrolü ve veri bütünlüğü sağlar.

3. SATA (Serial ATA)

• Çıkış Yılı: 2003
• Veri Hızı:
  • SATA I: 1.5 Gbit/s (150 MB/s)
  • SATA II: 3 Gbit/s (300 MB/s)
  • SATA III: 6 Gbit/s (600 MB/s)
• Pin Sayısı: 7 pin (veri), 15 pin (güç)
• Kullanım Alanı: SATA, masaüstü bilgisayarlar, laptoplar ve sunucularda yaygın olarak kullanılan sabit disk (HDD) ve SSD bağlantı arayüzüdür.
• Özellikleri:
  • Seri veri iletimi yapar, bu da daha ince ve esnek kablolarla daha hızlı veri aktarımı sağlar.
  • Aynı anda sadece bir cihaz desteklenir.
  • Geriye dönük uyumluluk sağlar.

4. eSATA (External SATA)

• Çıkış Yılı: 2004
• Veri Hızı: 1.5 Gbit/s ile 6 Gbit/s arası
• Pin Sayısı: 7 pin
• Kullanım Alanı: Harici depolama aygıtları için geliştirilmiş bir SATA versiyonudur.
• Özellikleri:
  • SATA’nın tüm avantajlarını taşır, ancak dış cihazlarla bağlantıyı kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.
  • Güç taşımaz; güç için ayrıca bir kablo gerektirir.

5. mSATA (Mini SATA)

• Çıkış Yılı: 2009
• Veri Hızı: SATA III standardına bağlı olarak 6 Gbit/s (600 MB/s)
• Pin Sayısı: 52 pin
• Kullanım Alanı: Dizüstü bilgisayarlar, tabletler, kompakt cihazlar için küçük boyutlu SSD’ler.
• Özellikleri:
  • Küçük form faktörü sayesinde özellikle taşınabilir cihazlarda kullanılır.
  • SATA arayüzünün küçük formata taşınmış halidir.

6. SAS (Serial Attached SCSI)

• Çıkış Yılı: 2004
• Veri Hızı: İlk sürümlerde 3 Gbit/s, günümüzde 22.5 Gbit/s (SAS-4)
• Pin Sayısı: 29 pin (SAS sürücüleri SATA kablolarıyla da uyumlu olabilir)
• Kullanım Alanı: Genellikle sunucular ve veri merkezlerinde kullanılan yüksek performanslı bir arayüzdür.
• Özellikleri:
  • Seri veri iletimi sağlar.
  • Yüksek güvenilirlik ve performans sunar, özellikle büyük veri işleme ve veri merkezlerinde kullanılır.
  • SATA diskler ile geriye dönük uyumludur.

7. M.2 SATA

• Çıkış Yılı: 2012
• Veri Hızı: 6 Gbit/s (SATA III standardı)
• Pin Sayısı: 67 pin
• Kullanım Alanı: Dizüstü bilgisayarlar ve kompakt cihazlar için düşük profilli depolama çözümleri.
• Özellikleri:
  • SATA protokolü ile çalışır.
  • Küçük form faktörü sayesinde taşınabilir cihazlarda kullanılır.
  • Daha yüksek hızlar için M.2 NVMe sürümlerine kıyasla sınırlıdır.

8. M.2 NVMe

• Çıkış Yılı: 2013
• Veri Hızı:
  • PCIe 3.0: 3.5 GB/s’ye kadar
  • PCIe 4.0: 7 GB/s’ye kadar
  • PCIe 5.0: 14 GB/s’ye kadar (gelişmekte)
• Pin Sayısı: 67 pin
• Kullanım Alanı: Modern dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarda en yüksek hızlarda SSD depolama çözümü.
• Özellikleri:
  • NVMe protokolü ile çalışır, PCIe bağlantısı üzerinden direkt veri aktarımı sağlar.
  • Düşük gecikme süresi ve yüksek veri aktarım hızları.
  • Küçük form faktörü, performans ve yer tasarrufu sağlar.

9. U.2 NVMe

• Çıkış Yılı: 2015
• Veri Hızı: PCIe 3.0 üzerinden 32 Gbit/s (4 GB/s)
• Pin Sayısı: 68 pin
• Kullanım Alanı: Yüksek performans gerektiren veri merkezleri ve sunucular.
• Özellikleri:
  • Yüksek kapasiteli ve hızlı NVMe SSD’ler sunar.
  • Kurumsal çözümler için tasarlanmıştır, yüksek güvenilirlik ve uzun ömür sağlar.
  • PCIe üzerinden çalışır, ancak farklı bir fiziksel konnektör kullanır.

10. PCIe Kart Tipi NVMe

• Çıkış Yılı: 2010’ların ortası
• Veri Hızı: 7 GB/s’ye kadar (PCIe 4.0)
• Kullanım Alanı: Sunucular ve iş istasyonlarında kullanılan yüksek hızlı NVMe SSD’ler.
• Özellikleri:
  • Doğrudan PCIe yuvalarına takılan kart biçimindeki NVMe SSD’ler.
  • Yüksek hızlarda ve düşük gecikme sürelerinde çalışır.
  • Geniş alan kullanımı nedeniyle genellikle iş istasyonları ve sunucularda tercih edilir.

11. NVMe-oF (NVMe over Fabrics)

• Çıkış Yılı: 2016
• Veri Hızı: Ağ altyapısına bağlı olarak değişken, genellikle birkaç GB/s
• Kullanım Alanı: Büyük ölçekli veri merkezlerinde, uzak depolama çözümlerinde.
• Özellikleri:
  • NVMe protokolünü ağ üzerinden kullanarak depolama aygıtlarına düşük gecikme süresi ile erişim sağlar.
  • Özellikle veri merkezlerinde uzak depolama çözümleri için idealdir.

Özet

Bu gelişim sürecinde, IDE ve SCSI gibi paralel veri iletimi teknolojilerinden, günümüzün yüksek hızlı PCIe tabanlı NVMe disklerine kadar geçen süreçte depolama birimlerinin bağlantı standartları büyük bir değişim gösterdi. Bu evrim, depolama aygıtlarının hem hızını artırdı hem de fiziksel yapılarını daha kompakt hale getirdi. Gelecek yıllarda PCIe 5.0 ve sonrasında NVMe-oF gibi teknolojilerin daha da yaygınlaşması bekleniyor.

IDE portlardan NVMe’ye kadar geçen tüm bağlantı teknolojilerini detaylı bir tablo halinde sunuyorum: