Doğrudan Temin
Doğrudan temin harcama yöntemi kamu ihalelerinde kullanılan bir usul olup diğer ihale yöntemlerinden önemli farklar taşımaktadır. Bu yöntemin en belirgin özelliği ilgili kanun kapsamında belirli durumların varlığının ilan yapılmaması ve teminat alınmaması koşuluyla doğrudan temin yönteminin uygulanabilir hale gelmesidir.
Doğrudan temin usulünde geleneksel ihalelerde olduğu gibi ihale komisyonu oluşturmak zorunlu değildir; bunun yerine harcama yetkilisi piyasa araştırması yapacak kişileri görevlendirebilir.
Kamu harcamalarının ihale yöntemleri yerine doğrudan temin yöntemiyle yapılması kararı idare tarafından takdir edilir. Kamu İhale Kanunu’nun 22. maddesi belirli alımlarda idareye kolaylık sağlamakla birlikte Kanun’un 5. maddesinde belirtilen temel ilkelerin ve kamu harcamalarının etkinliğinin ve verimliliğinin sağlanması açısından ihalelerde gereken ilan ve teminat gibi şartların uygulanması kamuoyu denetimini ve şeffaflığı sağlayacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşları harcama niteliğindeki yapım, hizmet alım ve mal alım işlerini 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatında belirtilen esaslar çerçevesinde gerçekleştirirler. 4734 Sayılı kanuna göre harcama gerektiren kamu alımlarının öncelikle “açık ihale, belli istekliler arasında ihale ve pazarlık usulü” ihale yöntemleri ile gerçekleştirilmesi gerekir. Ancak harcama gerektiren kamu alımları özel durumlarda 4734 sayılı kanunun 22. maddesinde yer verilen Doğrudan Temin Yöntemi ile de yapılabilmektedir. Doğrudan temin bir ihale usulü yerine bir alım yöntemi olarak belirlenmiştir.
4734 sayılı kanunun ilk halinde “Doğrudan Temin” ihale usulleri arasında yer almasına rağmen 15.08.2003 tarihli resmî gazete yayımlanan 4964 sayılı Kanun ile 4734 sayılı Kanun’un ihale usullerinin sayıldığı 18’inci maddesinde değişiklik yapılarak Doğrudan Temin Yöntemi ihale usulleri arasından çıkarılmıştır.
Buna paralel olarak 4734 sayılı kanunun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde Doğrudan temin kavramı; “Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usul” olarak tanımlanmıştır.
Doğrudan Temin Yöntemi ile Alım Yapılabilecek Durumlar
Doğrudan temin yöntemi ile alım yapılabilecek durumlar 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinde belirlenmiştir. Dolayısıyla bahse konu durumlar haricinde doğrudan temin ile alım yapılmamalıdır. Söz konusu bentlerde sayılan durumların yorum ya da kıyas yoluyla genişletilmesi de ihale mevzuatına uygun düşmemektedir.
Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.
