Kamu İhalelerinde Düzenleyici ve Yönlendirici Bir Araç; Eşik Değer ve Parasal Limitler Tablosu
Eşik Değer ve Parasal Limitler tablosu kamu ihaleleri ve satın alma süreçlerinde çeşitli ihale türlerine ve mal/hizmet kategorilerine göre belirlenmiş parasal limitleri ve eşik değerleri gösteren bir tablodur. Bu tablo ihalelerin nasıl yönetileceğine ve hangi prosedürlerin uygulanacağına dair yol gösterici bilgiler içerir. Eşik değerler genellikle mal, hizmet ve yapım işleri için farklı tutarlarda belirlenir.
Eşik değer ve parasal limitler kamu ihalelerinde düzenleyici ve yönlendirici işlevler görür. İhalelerin belirli parasal sınırlar dâhilinde hangi usullerle yapılacağını belirleyerek ihale süreçlerinde standardizasyon ve şeffaflık sağlar. Aynı zamanda ihale yetkililerinin hangi parasal tutarlarda onay ve yetki sahibi olduğunu belirleyerek sorumluluk dağılımını ve hesap verebilirliği artırır.
Eşik değer ve parasal limitlerin belirlenmesi yasal düzenlemeler ve piyasa koşulları dikkate alınarak yapılır. Her yıl güncellenen bu değerler ekonomik dalgalanmalara ve enflasyon oranlarına göre revize edilir. Bu süreç kamu kaynaklarının etkin kullanımı ve ihale süreçlerinin dinamik piyasa koşullarına uyum sağlaması açısından önemlidir.
Eşik değer ve parasal limitler kamu alımlarının her aşamasında uygulanır. Bu değerler ihale ilanından sözleşme imzalanmasına kadar olan süreçte belirleyici rol oynar. Ayrıca ihale itiraz ve denetim süreçlerinde de bu değerler referans alınarak değerlendirme yapılır.
Eşik Değer
Eşik değer ihale konusu işin parasal büyüklüğünü ifade eder ve belirli bir tutarı aşan işler için uygulanacak ihale prosedürlerini belirler. Eşik değerler ihale türüne (açık ihale, belli istekliler arasında ihale, pazarlık usulü gibi) göre hangi ihale yönteminin kullanılacağını belirler.
Parasal Limitler
Parasal limitler ihale ve alım süreçlerinde uygulanacak olan mali sınırları gösterir. Bu limitler ihalelerin hangi makam veya merciler tarafından onaylanacağını ve hangi yetkilerle yapılacağını belirler. Parasal limitler genellikle yıllık olarak güncellenir ve farklı ihale türleri ile alım yöntemlerine göre değişiklik gösterir. Parasal limitler ihale süreçlerinde yetki devri ve sorumluluk dağılımını düzenler.
Eşik değerlerin üzerinde kalan alımlar genellikle açık ihale yöntemiyle yapılırken daha düşük tutarlardaki alımlar için farklı ihale usulleri (pazarlık usulü, belli istekliler arasında ihale gibi) uygulanabilir.
Eşik Değer ve Parasal Limitler tablosu
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre her yılbaşında Resmî Gazetede Eşik Değer ve Parasal Limitler tablosu yayımlanmaktadır. Bu tabloya göre:
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nda Yer Alan Eşik Değerler ve Parasal Limitlerin Bir Önceki Dönem ile Karşılaştırmalı Değerlerine İlişkin Tablo | ||
1 | 31/01/2024 Tarihine Kadar Uygulanan Eşik Değerler ile Parasal Limitler ve Tutarlar (TL) | 01/02/2024-31/01/2025 Döneminde Uygulanacak Eşik Değerler ile Parasal Limitler ve Tutarlar (TL) |
2 | EŞİK DEĞERLER | EŞİK DEĞERLER |
MADDE 8 | ||
7.916.776 | 11.417.574 | |
13.194.664 | 19.029.344 | |
290.284.533 | 418.648.353 | |
PARASAL LİMİTLER VE TUTARLAR | PARASAL LİMİTLER VE TUTARLAR | |
MADDE 3 (g) | ||
66.224.498 | 95.508.971 | |
MADDE 13 (b) | ||
863.700 | 1.245.628 | |
1.727.489 | 2.491.384 | |
14.396.542 | 20.762.692 | |
MADDE 21 (f) | ||
1.489.543 | 2.076.108 | |
MADDE 22 (d) | ||
431.810 | 622.756 | |
143.845 | 207.453 | |
MADDE 53 (j)/1 | ||
2.879.202 | 4.152.385 | |
MADDE 53 (j)/2 | ||
4.557.797 | 6.573.254 | |
27.322 | 39.403 | |
18.231.255 | 26.293.115 | |
54.677 | 78.855 | |
136.734.452 | 197.198.426 | |
82.018 | 118.286 | |
109.370 | 157.733 | |
MADDE 62 (h) | ||
1.597.917 | 2.304.515 |
Eşik Değer ve Parasal Limitler tablosu Açıklamalı
Tablo içerisine gerekli açıklamaları yaptık. Anlaşılmayan noktalar var ise ilgili kanun maddelerinin incelenmesi faydalı olacaktır.
Eşik Değer
Eşik değer bir olayın gerçekleşebilmesi için önceden belirlenen ve aşılmak zorunda olan bir değerdir. Bu terim Türk Dil Kurumu tarafından, bir olayın olabilmesinden önce ulaşılan değer olarak tanımlanmıştır. AB ve DTÖ düzenlemelerine uyum sağlamak amacıyla eşik değerler belirlenmiştir.
Eşik Değer ve Parasal Limitler
İhale yapacak kurumun özellikleri ve yapılacak ihalenin yaklaşık maliyet bedeline göre ihale türünün belirlenmesinde eşik değerler önemli bir rol oynamaktadır. İhalelerde sorumluluk taşıyan isteklilere gerçekçi tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli hazırlık süresini tanımak amacıyla ihale usulleri ve limitlere göre farklı ilan süreleri belirlenmiştir.
Her yıl KİK tarafından ocak ayı sonuna kadar yayımlanan resmi gazete ile eşik değerler ilan edilir. Eşik değerler ve yaklaşık maliyet birlikte değerlendirilerek ihalelerin hangi usul ile yapılacağı belirlenir. Bu durumda ihale ilan yöntemleri ve süreleri de değişmektedir. https://ekap.kik.gov.tr/ adresinden detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. Burada bütün işlemler için ayrı ayrı eğitim ve yardım dokümanları bulunmaktadır. Yine eşik değerlerin yenilenmesine dair duyurularda bu sistem üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Eşik Değer Limitlerinin Aşılmaması İçin İş Bölünemez
Türkiye’de Kamu İhale Kanunu (KİK) işlerin bölünerek eşik değer limitlerinin aşılmamasını açıkça yasaklamaktadır. Kanun ihale süreçlerinde rekabeti ve şeffaflığı korumak amacıyla belirli limitlerin altında kalmak için işlerin bölünmesini hukuka aykırı kabul eder. Sayıştay denetimleri de bu tür bölünme işlemlerine karşı sıkı denetim yapar ve aykırı uygulamalar tespit edildiğinde ciddi yaptırımlar uygular.
Yasal Dayanak
Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği Temel ilkeler Madde 4-“(1) İdareler, yapacakları ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
(2) Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.
(3) Eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak ya da bu Yönetmelikte yer alan diğer hükümlerin uygulanmasından kaçınmak amacıyla mal alımları kısımlara bölünemez.”
Açıklama
(2) Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.
İhale hukukunun temel ilkeleri arasında Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği Temel ilkeler Madde 4 “…aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez…” prensibi bulunmaktadır. Bu ilke farklı uzmanlık gerektiren ihtiyaçların aynı ihale ile tedarik edilmesini engellemektedir.
Kamu ihale süreçleri kamu kaynaklarının etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla çeşitli kurallara tabidir. Bu kuralların başında ihaleye konu işlerin niteliği ve kapsamı gelmektedir. Mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri genellikle farklı uzmanlık ve süreçler gerektiren işler olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmadığı sürece bu işlerin bir arada ihale edilmesi çeşitli hukuki ve idari sorunlar doğurabilmektedir.
Doğal bağlantı ihale konusu işlerin birbirini tamamlayan ve bir arada gerçekleştirilmesinin teknik ve ekonomik açıdan daha uygun olduğu durumları ifade eder. Örneğin, bir yapım işinin yanında gerekli olan malzemelerin temini ve bu iş için gereken teknik hizmetlerin sağlanması doğal bir bağlantı teşkil edebilir. Ancak birbirinden bağımsız nitelikteki işlerin bir arada ihale edilmesi rekabeti sınırlayabilir ve kamu kaynaklarının etkin kullanımını olumsuz etkileyebilir. Bu tür ihaleler Kamu İhale Kurumu (KİK) tarafından yapılan denetimlerde iptal edilebilir ve sorumlular hakkında idari yaptırımlar uygulanabilir.
Farklı işlerin bir arada ihale edilmesi durumu kendi uzmanlık alanına girmeyen bir iş için teklif vermek isteyen kişiyi teklifte bulunmaktan alıkoyabilir. Bu durum diğer uzmanlık gerektiren işten çekinen isteklilerin ihaleye katılımını engelleyebilir ve rekabet ilkesini zedeler. Bununla birlikte ihaleye teklif vermek isteyen bir kişi uzmanlık alanı dışındaki bir iş için teklifte bulunmaktan kaçınabilir ve bu işi başka bir kaynaktan temin ederek teklif verebilir.
Ancak piyasa fiyatından temin edilen mal veya hizmete kendi kâr marjını ekleyerek daha yüksek fiyatlarla teklif verilmesi de muhtemeldir. Bu durum daha uygun fiyatlarla temin edilebilecek olan işin kamu tarafından daha yüksek maliyetlerle gerçekleştirilmesine neden olabilir bu da kamu zararına veya etkinlik ve verimlilikten uzaklaşmaya yol açabilir. Ayrıca bağımsız olan farklı işlerin tek bir ihaleyle temin edilmek istenmesinin nedeni yolsuzluk suçlarının işlenmesi olabilir. İhale hukukunda belirtilen temel ilkelerin ihlali sonucunda yolsuzluk suçları ortaya çıkabilir ve kamu zararı oluşabilir.
(3) Eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak ya da bu Yönetmelikte yer alan diğer hükümlerin uygulanmasından kaçınmak amacıyla mal alımları kısımlara bölünemez.”
İhale süreçlerinde işlerin yapay olarak bölünmesi çeşitli şekillerde gerçekleştirilebilir. Örneğin, masaüstü bilgisayar alımında bilgisayar kasası ve ekranın ayrı ayrı ihalelerle alımı gibi. Tek bir ihale ile 200.000 TL tutacak bir iş için bilgisayar kasası ayrı ihale ekran ayrı ihale olarak çıkmak için bölme işlemi daha düşük parasal limitlerle doğrudan temin veya daha kısa ihale sürelerinden faydalanmak amacıyla yapılır. Ancak bu uygulama yasal düzenlemelere aykırıdır ve kamu yararını zedeler.
Sayıştay ihale süreçlerini denetlerken yapay bölünmeleri tespit etmekte ve bu tür uygulamalara karşı ciddi yaptırımlar uygulamaktadır. Denetimlerde işlerin doğal bütünlüğü ve kapsamı göz önünde bulundurularak bölünmelerin yapay olup olmadığı değerlendirilir. Yapay bölünmeler tespit edildiğinde sorumlu kişiler hakkında idari ve mali yaptırımlar uygulanır.
Kamu ihaleleri kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanımı için belirli yasal düzenlemelere tabidir. Eşik değer limitleri belirli parasal tutarların üzerindeki alımların daha sıkı ihale prosedürlerine tabi olmasını sağlar. Ancak bazı durumlarda bu limitlerin aşılmaması için işlerin yapay olarak bölündüğü gözlemlenmektedir. Bu uygulama hem yasal düzenlemelere aykırı hem de kamu yararına aykırı sonuçlar doğurur.
Eşik Değer Limitleri ve İş Bölünmezliği
Eşik değer limitleri ihale süreçlerinde hangi ihale usulünün kullanılacağını belirleyen parasal sınırları ifade eder. Bu limitler kamu alımlarında belirli bir tutarın üzerindeki işlerin daha geniş bir rekabet ortamında gerçekleştirilmesini sağlar.
İş bölünmezliği ilkesi bir işin eşik değer limitlerinin altında görünmesi için yapay olarak bölünmesini yasaklar. Bu ilke kamu ihalelerinde şeffaflığı ve rekabeti korumak için kritik öneme sahiptir. İşlerin bölünmesi eşik değerlerin altında kalarak daha az rekabetçi ihale yöntemlerinin kullanılmasına neden olabilir.
- Yapay Bölünmeler: Bazı kamu kurumları büyük projeleri küçük parçalara ayırarak eşik değer limitlerinin altında kalmaya çalışmaktadır. Bu daha az rekabetçi ihale yöntemlerinin kullanılmasına ve kamu yararının zedelenmesine yol açar.
- Denetim Zorlukları: Yapay bölünmelerin tespiti denetim mekanizmaları için zorlu bir süreçtir. Karmaşık iş bölünmeleri denetim süreçlerinin etkinliğini azaltabilir.
- Etik Sorunlar: İş bölünmesi kamu ihalelerinde etik ilkelere aykırıdır ve kamu güvenini sarsar. Kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanımı konusunda ciddi endişeler doğurur.
Örneğin, 50 kalem malzeme alımını içeren bir ihalede, bir firma 20 kalem malzeme için diğerlerine kıyasla daha düşük bir fiyat teklif ettiğinde, değerlendirme tüm kalemler üzerinden yapılmalıdır. İşlerin parçalara ayrılarak ayrı ayrı değerlendirilmesi yasal değildir. Ancak, teknik şartnamede iş türlerine göre ayrılmış ve her birine ayrı ayrı teklif verilmesi istenilmiş ise, her bir iş bağımsız olarak değerlendirilebilir. Bu durumun ihale ilanında veya teknik şartnamede açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir. Aksi takdirde teklif veren firmaların tüm işler için tek bir fiyat vermesi zorunlu olacaktır.
Doğrudan temin limiti 100.000 TL iken, aynı nitelikte olan ve toplam maliyeti 180.000 TL olan malzemelerin iki parça halinde doğrudan temin ile alınması mümkün değildir. Örneğin, 1.000 adet kürek ihtiyacınız olduğunda ve her bir kürek 180 TL iken, toplam maliyet 180.000 TL olacaktır; bu durumda ihaleye çıkılması gerekmektedir. Doğrudan temin ile alım için kürekleri bir doğrudan temin ile saplarını ise ayrı bir doğrudan temin ile almak yasal olmayacaktır. Bilgisayar ihtiyacınız olduğunda ve daha az bürokratik işlem gerektiren bir ihale yöntemi ile işe çıkmak istendiğinde, işin kasa ve monitör olarak ayrı ayrı doğrudan temin ile çıkılması da yasal değildir.